Kayseri İli, Kızılırmak ve Seyhan havzaları içinde kalmaktadır. İlin önemli akarsuları Kızılırmak havzasında yer alan Kızılırmak ve Sarımsaklı suyu ile Seyhan havzasında kalan Zamantı Irmağı’dır. Kayseri’de bunların dışında irili ufaklı birçok dere ve çay da bulunmaktadır.

Kızılırmak Havzası

Fırat’tan sonra, Türkiye’nin ikinci büyük havzası, İç Anadolu’nun doğu bölümünde yer alır. Ülke topraklarının yaklaşık % 11’ini kaplayan havzanın geniş bölümü tepelik alan görünümündeyken yalnızca kuzey ve doğu kesimleri dağlıktır.

Havza, Kızılırmak ve kollarına katılan akarsuların su toplama alanlarını kapsamına alır. Su toplama alanı 78180 km2 yıllık su hacmi ise 5,5 milyar m3 olan Kızılırmak havzasının 3.528.800 hektarlık bölümü ovalık alan niteliğindedir. Kızılırmak havzasında genellikle değişik yaşta külteler yayılmıştır. Başkalaşım kayaçlarının da görüldüğü havzadaki tortullar arasında kireçtaşı, kil, marn ve jips yer almıştır. Kızılırmak havzasının kıyı kesimlerinde deniz, iç kesimlerinde ise karasal iklim özellikleri egemendir. En az yağış alan kesim havzanın çukurluk olan orta kesimleridir. Havzanın bu kesimlerinde yıllık yağış ortalaması 300-400 mm arasında.değişmektedir. Kızılırmak havzasının güneybatısını oluşturan Kayseri, endüstrinin en çok yoğunlaştığı illerden biri ve havzanın en kalabalık yerleşim merkezidir.

Kızılırmak

Türkiye’nin en uzun akarsuyu olan Kızılırmak’ın yaklaşık 128 km.lik bölümü Kayseri İl sınırları içinde akmaktadır. İle kuzeybatıda Ebülhayır köyü yakınlarında giren Kızılırmak, bir süre kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunda aktıktan sonra, yine kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunu alan ırmak, Kuşçu Kasabası önünde kuzeye doğru bir dirsek yapıp, kasabayı çevreler ve yine doğu-batı doğrultusunu alır. Kızılırmak bir süre aynı yönde aktıktan sonra kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunu alarak Bahçe Köyü’nün güneybatısında il sınırları dışına çıkar. Kızılırmak’ın il sınırları içindeki ortalama yıllık akımı, il merkezinin 30 km. kuzeybatısındaki Yemliha Kasabası'nda yapılan ölçümlere göre 63990 m3/sn’dir.

Sarımsaklı Suyu

Kayseri İli’nin önemli akarsularından biri de Sarımsaklı suyudur. Sarımsaklı suyu, kaynağını Bünyan’ın doğusundan alır. Bir boğazdan geçtikten sonra Bünyan ilçe merkezi yakınlarında bol sulu bir dereyi alan Sarımsaklı Suyu, akışını sürdürerek Kayseri ovasına iner. Sarımsaklı Suyu daha sonra, Kayseri ovasının batı ucunda yer alan Boğazköy yakınlarında, Kızılırmak’a dökülür.

Uzunluğu yaklaşık 55 km. yağış alanı ise 2300 km2nin üzerinde olan Sarımsaklı suyunun yıllık ortalama akımı 4988 m3/sn’dir. Sarımsaklı suyu saniyede en çok 20,6 m3 su akıtmakta; bu debiye ulaştığında suyun derinliği 160 cm’ye çıkmaktadır. Çayın en düşük debisi 180 m3/sn’dir. Bu sıradaki su derinliği ise 58 cm. dolayına inmektedir.

Seyhan Havzası

Kayseri İli’nin doğusunu kaplayan Seyhan havzasının yukarı bölümü İç Anadolu, orta ve aşağı bölümü ise Akdeniz Bölgesi’nde kalmaktadır.

Seyhan havzası tümüyle dağlık bir alan görünümündedir. Güneyde alçak ve düz Çukurova tabanı, aradaki ince seki şeridinden sonra hemen başlayıp havza kuzeyine yaklaşan yüksek dağlık alan ve kuzeydeki tepelik kesim, Seyhan havzasının ana yer şekli birimleridir. Öte yandan havza alanının 185566 hektarlık bölümü ovalık alan niteliği göstermektedir. Su toplama alanı 20450 km2 olan havzanın suları Göksu, Zamantı, Kürtün, Eğlence ve Çakıt akarsuları ve bunların kollarıyla Seyhan Irmağı’nda toplanmaktadır. Yıllık su hacmi yaklaşık 6 milyar m3 olan havza topraklarının 314625 hektarlık bölümü sulanabilecek niteliktedir. Seyhan havzasında değişik yaşta tortullar, şistler ve püskürükler yayılım gösterir. İklim bakımından üç farklı kesim olan Seyhan havzasında, kıyı kesiminde yazlar sıcak ve kurak, kışlar ılık ve yağışlıdır. Havzanın kuzeyi ise yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlı iklim tipinin egemen olduğu kesimlerdir. Seyhan havzasında kurak kuzey kesimiyle kıyı kesimi arasında kalan ve kuzeydoğu-güneybatı yönünde uzanan Toroslar’ın yer aldığı kesim ise öbür bölgelerden farklı olarak daha yağışlı ve daha soğuktur. En yağışlı kesim, havzanın yüksek olan orta bölümüdür.

Seyhan havzasının bitki örtüsü, iklim, jeoloji, toprak ve yeryüzü şekillerindeki değişmelere bağlı olarak üç önemli yapı göstermektedir. Havzanın kuzeyindeki kurak kesimlerde doğal bitki örtüsü ot ve çayırken, bu örtünün arasında yer yer ahlat ve meşe çalısı gibi bitkilere de rastlanmaktadır. Seyhan havzasının güneyindeki alçak alana doğru inildikçe Akdeniz iklimine özgü çalı-maki topluluğunun yaygın olduğu görülür.

Zamantı Irmağı

Kaynağını Kayseri İli’nden alan en önemli akarsudur. Seyhan Irmağı’nın iki büyük kolundan biri olan ve il topraklarındaki uzunluğu 230 km. olan bu ırmak, Uzunyayla ortalarında, Örenşehir Bucağı yakınlarında Şerefiye Köyü'nde doğar. İlk kaynaklarını Uzunyayla’dan aldıktan sonra kabaca kuzey-güney doğrultusunda akan Zamantı, Pınarbaşı İlçesi’nin kuzeydoğusunda, kuzeydoğu-güneybatı doğrultusunu alır. Yolu boyunca dar ve derin vadiler içinde akan Zamantı Irmağı, Boran, Çermişek, Kuş, Tahtacık, Bercan, Tahtalımezar, Kuru ve Alagöz gibi çay ve dereleri de sularına katar. Menderesler çizerek akan Zamantı Irmağı, Tomarza’nın güneyinde sert bir dirsek yaparak batıya yöneldikten sonra yine sert bir dirsekle kuzey-güney doğrultusunu alır ve Yahyalı İlçesi’nin güneyinde il sınırları dışına çıkar.

Yağış alanı yaklaşık 8.700 km2 olan Zamantı Irmağı’nın ortalama yıllık akımı 65603 m3 tür. Irmağın en yüksek debisi saniyede 970 m3’e bu sıradaki su derinliği 410 cm’ye kadar çıkmaktadır. Akıttığı en az su miktarı saniyede 29 m3 olarak ölçülen Zamantı Irmağı’nın bu sıradaki su düzeyinin de 1 m. düştüğü gözlenmiştir.

İlin başlıca akarsuları ile ilgili sayısal ve diğer bilgiler aşağıdaki tabloda verilmektedir.